هند روز چهارشنبه اعلام کرد که به ۹ مکان در پاکستان حمله کرده که «مبدأ برنامه‌ریزی و هدایت حملات تروریستی علیه هند» بوده‌اند. حملاتی که پاکستان می‌گوید باعث کشته شدن «۲۶ غیرنظامی» شده است.
این اقدام واکنش به حملۀ مرگباری بود که دوم اردیبهشت در مراتع کوهستانی هیمالیا در کشمیر رخ داد و به کشته شدن ۲۶ غیرنظامی منجر شد.
اسلام‌آباد هم حالا وعده داده است که «در زمان، مکان و با روش مطلوب» خود به این اقدام نظامی هند پاسخ خواهد داد.
هند و پاکستان از زمان استقلال از استعمار بریتانیا در سال ۱۹۴۷، دو جنگ بر سر منطقۀ عمدتاً مسلمان‌نشین کشمیر داشته‌اند؛ منطقه‌ای که هر دو کشور بخشی از آن را تحت کنترل دارند اما مدعی مالکیت کل آن هستند.
در مورد اخیر اما هند مشخصاً می‌گوید گروهی مرتبط با «لشکر طیبه»، یک گروه اسلام‌گرای افراطی مستقر در پاکستان، مسئول حملۀ دوم اردیبهشت بوده است.
هند می‌گوید هفت مورد از اهداف حملاتش به گروه‌های «لشکر طیبه» و «جیش محمد» تعلق داشته است. هر دو گروه را شورای امنیت سازمان ملل به‌عنوان «سازمان‌های تروریستی» معرفی شده‌اند.
این در حالی است که ده‌ها سال است که هند پاکستان را به حمایت از اسلام‌گرایان افراطی در حملات این گروها علیه منافع هند، به‌ویژه در کشمیر، متهم می‌کند.
پاکستان البته این اتهامات را رد می‌کند و در عین حال هند را متهم به حمایت از جدایی‌طلبان در داخل پاکستان می‌کند؛ ادعایی که دهلی نو نیز آن را انکار می‌کند.
لشکر طیبه
«لشکر طیبه» در ایالت پرجمعیت پنجاب پاکستان مستقر است و تمرکز آن عمدتاً بر مبارزه با حاکمیت هند بر کشمیر بوده است.
شورای امنیت سازمان ملل اعلام کرده که این گروه از سال ۱۹۹۳ عملیات‌های تروریستی متعددی علیه اهداف نظامی و غیرنظامی انجام داده، ازجمله حملات نوامبر ۲۰۰۸ در بمبئی (مومبای) که به کشته شدن ۱۶۶ نفر منجر شد.
بنیان‌گذار این گروه، حافظ سعید، که حدود سال ۱۹۹۰ آن را تأسیس کرده، هرگونه دخالت در این حملات را انکار کرده است.
سازمان ملل همچنین لشکر طیبه را در حملات به قطارهای شهری بمبئی در ژوئیه ۲۰۰۶ و حملۀ دسامبر ۲۰۰۱ به پارلمان هند مقصر می‌داند.
مرکز اصلی این گروه در یک منطقۀ وسیع ۸۱ هکتاری در محلی به نام مریدکه در حومۀ شهر لاهور قرار دارد که «مرکز طیبه» خوانده می‌شود. هند می‌گوید این مکان جایی بوده که مهاجمان بمبئی در آن آموزش دیده‌اند.
پاکستان می‌گوید این گروه را ممنوع کرده و آن را غیرفعال کرده است. حافظ سعید، بنبان‌گذار این گروه، سال ۲۰۱۹ بازداشت و به جرائم متعدد مربوط به تأمین مالی تروریسم محکوم شد و در حال گذراندن حکم ۳۱ سال زندان است.
با این حال، منتقدان می‌گویند این گروه با ظاهر فعالیت خیریه، همچنان شبکه‌ای فعال و نیرومند در منطقه دارد.
جیش محمد
«جیش محمد» نیز در ایالت پنجاب مستقر است. این گروه را مسعود اظهر پس از آزادی‌اش از زندان هند در سال ۱۹۹۹ تأسیس کرد.
آزادی اظهر بخشی از توافق برای آزادی ۱۵۵ گروگان یک هواپیمای مسافربری هند بود که ربوده و به قندهار افغانستان برده شده بود. این رویداد نیز در اسناد شورای امنیت سازمان ملل ثبت شده است.
پاکستان در سال ۲۰۰۲، پس از آن‌که این گروه همراه با لشکر طیبه مسئول حمله به پارلمان هند در سال ۲۰۰۱ شناخته شدند، این گروه را نیز ممنوع اعلام کرد.
شورای امنیت سازمان ملل می‌گوید «جیش محمد» با گروه القاعده به رهبری اسامه بن لادن و همچنین طالبان نیز روابطی داشته است.
مرکز اصلی این گروه در شهر بهاولپور در مرکز ایالت پنجاب واقع شده است.
«جیش محمد» مسئولیت بمب‌گذاری‌های انتحاری متعدد در کشمیر را پذیرفته است؛ منطقه‌ای که از اواخر دهه ۱۹۸۰ صحنۀ درگیری‌های مسلحانه با نیروهای هندی بوده هرچند در سال‌های اخیر از شدت این خشونت‌ها کاسته شده است.
هند اعلام کرده است که مقر «مرکز سبحان‌الله» در بهاولپور، که حدود ۱۰۰ کیلومتر با مرز فاصله دارد و آن را مرکز اصلی جیش محمد معرفی کرده، هدف حمله قرار گرفته است.
با وجود ممنوعیت رسمی جیش محمد در سال ۲۰۰۲ از سوی پاکستان، مقام‌های آمریکایی و هندی می‌گویند این گروه همچنان به‌صورت آشکار در پاکستان فعالیت می‌کند.
مسعود اظهر، بنیان‌گذار «جیش محمد» از دید عموم ناپدید شده، اما گاهی گزارش‌هایی از حضورش در نزدیکی شهر و اداره یک مؤسسه مذهبی هم منتشر شده است.
توانایی‌های نظامی هند و پاکستان
نیروی انسانی و ساختار نظامی
- ارتش هند، با بیش از ۱.۴ میلیون نیروی فعال، یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های جهان است. این کشور دارای نیروهای زمینی، دریایی و هوایی با ساختار منسجم و تجهیزات گسترده است. هند همچنین دارای نیروهای ذخیره و گارد مرزی مجهز است.
- پاکستان حدود ۶۵۰ هزار نیروی فعال نظامی دارد که شامل ارتش، نیروی هوایی، نیروی دریایی، و برخی سازمان‌های شبه‌نظامی است. ارتش پاکستان نقش محوری در سیاست و امنیت داخلی کشور دارد.
نیروی زمینی
- ارتش زمینی هند مجهز به هزاران تانک از جمله سری تی۹۰ و ارژون، همچنین نفربرهای زرهی، توپخانۀ سنگین، موشک‌های بالستیک تاکتیکی و سامانه‌های ضدزره متنوع است.
- ارتش زمینی پاکستان از تانک‌های اصلی نبرد مانند الخالد (تولید مشترک پاکستان و چین) و تی۸۰ ساخت اوکراین بهره می‌برد. همچنین دارای توپخانۀ متحرک، راکت‌اندازهای چندگانه و موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد است.
نیروی هوایی
- نیروی هوایی هند بیش از یک هزار و ۷۰۰ هواگرد در اختیار دارد، شامل جنگنده‌هایی نظیر رافال، میراژ ۲۰۰۰، سوخو و جنگنده‌های بومی تجاس. هند همچنین دارای هواپیماهای هشدار زودهنگام، سوخت‌رسان و پهپادهای پیشرفته است.
- نیروی هوایی پاکستان حدود ۹۰۰ هواگرد دارد که شامل جنگنده‌های اف۱۶ آمریکایی، جی‌اف ۱۷ تاندر (ساخت مشترک با چین) و هواپیماهای میراژ می‌شود. نیروی هوایی پاکستان تمرکز زیادی بر چابکی عملیاتی و واکنش سریع دارد.
نیروی دریایی
- نیروی دریایی هند یک نیروی پیشرفته و توسعه‌یافته است با ناو هواپیمابر آی‌ان‌اس ویکرامادیتیا، ناوشکن‌ها، زیردریایی‌های دیزلی و اتمی، و ناوچه‌های موشک‌انداز. همچنین دارای قابلیت عملیات دوربرد در اقیانوس هند است.
- نیروی دریایی پاکستان کوچک‌تر اما مجهز به زیردریایی‌های دیزلی (از جمله زیردریایی‌های کلاس آگوستا، ناوچه‌ها و قایق‌های تندرو موشک‌انداز است. تمرکز این نیرو بر دفاع ساحلی و کنترل دریایی در دریای عرب (دریای عمان) است.
فناوری و تولید داخلی
- هند سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در تولید نظامی بومی دارد و شرکت‌های دولتی مانند DRDO و HAL در توسعه تسلیحات، موشک‌ها و سامانه‌های جنگ الکترونیک فعال‌اند.
- پاکستان با کمک چین و در برخی زمینه‌ها با کمک ترکیه به سمت توسعۀ صنعت دفاعی داخلی ازجمله تولید تانک، هواپیما، پهپاد و موشک حرکت کرده است.
تحلیلگران نظامی می‌گویند هند از نظر تعداد نیرو، تجهیزات پیشرفته، بودجه دفاعی، و قابلیت‌های چندساحتی (زمینی، هوایی، دریایی) برتری قابل‌توجهی نسبت به پاکستان دارد. با این حال، پاکستان با استفاده از دکترین تمرکز بر چابکی، تاکتیک‌های غافلگیرکننده و همکاری نزدیک با چین، توازن نسبی را در برخی زمینه‌ها حفظ کرده است.
با همۀ این اوصاف، تنش میان دو کشور همواره پرریسک بوده و درگیری‌های نظامی محدود می‌تواند به سرعت تشدید یابد.
همۀ این‌ها جدا از توان هسته‌ای هند و پاکستان به‌عنوان دو کشور همسایۀ مسلح به بمب هسته‌ای است. جزئیات توان هسته‌ای هند و پاکستان را می‌توانید در گزارش زیر بخوانید.
